حکیم رضی حیوان (نوع انسان) جز از طریق نفس تغذیه نمیشود

و براى هر يك از انواع حيات صورت كماليّه هست كه به آن صورت آثار آن حيات بر مادّه افاضه مى‏شود به واسطه قواى خادمه. و آن صورت را نفس مى‏نامند. و ادناى آنها نفس نباتيّه است، و اوسط نفس حيوانيّه، و اشرف نفس ناطقه. و براى نفوس ثلاث معنى مشترك ذاتى و حدّى جامع است. و مقصود در اين فصل برهان بر وجود مطلق آن و ذكر حدّ آن است.
و برهان بر وجودش آن است كه اجسامى را مشاهده مى‏كنيم كه آثارى از آنها صادر مى‏شود كه بر وتيره واحده نيست بدون اراده، مانند حسّ و حركت و تغذيه و تنميه و توليد مثل. و مبدأ اين آثار مادّه أولى نمى‏تواند بود، زيرا كه قابل محض است، و جهت فعل و تأثير در آن نيست. و صورت جسميّه مشتركه در جميع اجسام نيز نمى‏تواند بود، زيرا كه در همه اجسام اين آثار يافت نمى‏شود، و صدور اين افعال از اين اجسام گاهى هست و گاهى نيست، پس در اين اجسام مبادى غير از جسميّت آنها خواهد بود. و آن مبادى اجسام نمى‏توانند بود، زيرا كه محذور مذكور عود مى‏كند، پس قوّه‏اى خواهد بود متعلّق به آن اجسام.

در فنّ الهى‏ مذكور است كه هر قوّه فاعله كه از آن آثار مختلفه صادر گردد به نفس موسوم است. و اين لفظ اسم آن قوّه به حسب ذات بسيطه آن نيست، بلكه اين اسم بر او از آن حيثيّت است كه مبدأ آن افاعيل است. و به همين سبب بحث از نفس را از جمله علم طبيعى دانسته‏ اند.

فارابى در مورد نفس و قواى نفسانى از خادمه و رئيسه و غيره بيانى دارد كه خلاصه آن ذكر ميشود.
هنگامى كه انسان پديد آمد نخستين چيزى كه در او موجود ميشود قوتى بود كه به سبب آن تغذيه‏ ميكند و آن را قوت غاذيه نامند و بعد از آن قوتى كه بواسطه آن ملموسات را احساس كند مانند حرارت و برودت و ساير اين گونه امور و قوتهائى كه بوسيله آنها، طعمها، بويها، آوازها، رنگها و همه مبصرات مانند شعاعات حس ميشود. و همراه حواس قوه ديگرى حادث ميشود كه بواسطه آن نزوع بسوى آنچه حس ميكند حاصل ميشود كه او را مشتاق بدان ميكند و يا مكروه و بى‏ ميل آزو.

از سوی دیگر نفس نباتى را سه قوت است كه غاذيه، منميه، مولده باشد.
حكما گويند: نفس نباتى عبارت از كمال اول براى جسم طبيعى آلى است از جهت آنكه مبدأ تغذيه‏ و تنميه و توليد مثل است.
و بقول عرفا روح را در موقع ظهور افعال نباتيه نفس نباتى گويند.
(اسفار ج 4 ص 1، 11- از اخوان ج 1 ص 241)

از میل و آرزو گفتیم بگذارید مطلبی جالب را که در ارتباط و تطبیق با همین مورد است را برایتان بیان نمایم و آن تعریفی از کلمه اشتها ست که ببینیم اصلا دارای چه معنا و ارتباطی میباشد .

اشتها به معنى دوست داشتن و ميل و رغبت شديد است.
اين اصطلاح را لايب نيتس براى تعبير و توصيف فاعليت مونادها به كار برده است (رجوع كنيد به مناد). وى گويد:
«آرزو مبدأ داخلى مناد است كه حدوث تغيير و انتقال از ادراكى به ادراك ديگر را ممكن مى‏سازد. با آنكه آرزو هميشه قادر نيست به ادراك كامل چيزى كه در پى آن است، موفق گردد، با وجود اين، هميشه مقدارى از اين مورد اشتها و آرزو را مى‏يابد و به ادراكات تازه‏اى مى‏رسد.» (منادولژى) اما در نظر اسپينوزا اشتهاء ميل شديدى است كه انسان را به عمل برمى‏انگيزد.
مناد در فلسفه لايب نيتس عبارت است از جوهر فرد روحانيى كه حد وسط بين جواهر جسمانى و صور عقلى است. اين جوهر بسيط ولادت و موت طبيعى ندارد. طبيعت درونى آن شبيه به طبيعت نفس انسانى است. منادها از چنان ادراكى برخوردارند كه اين ادراك، خصوصيتى به آنها مى‏بخشد كه مى‏توانند جامع بين وحدت و كثرت باشند. از ويژگى‏هاى مناد اين است كه دائما در تغيير است و از حالى به حال ديگرى منتقل مى‏شود. مناد داراى حالاتى از قبيل شعور و حيات و فاعليت است. تركيب اين صفات يك ماهيت غير جسمانى به آن بخشيده است. بنا بر اين مناد تركيبى از نيرو و اشتياق و عمل است. آرزو يا اشتهاء، همين فعاليت روحى است كه مناد متصف به آن است. اين فاعليت مناد داراى دو جنبه داخلى و خارجى است.

و بطور تطبیقی باید گفت که :

اشتها از لحاظ خارجى همان نيروى طبيعى است و از لحاظ داخلى، اشتياق و ميل و اراده است. تمام تغييرات مناد معلول اين اشتهاست. اين تغييرات متصل و به هم پيوسته است، هر حالت موجودى ناشى از حالت قبلى است و هر تغييرى برآمده از تغييرات گذشته و در بردارنده تغييرات آينده است.

خب فکر میکنم تا حدی ملموس و معلوم گردید که اغتذای غذا بوسیله غاذیه از طریق اشتها و نیرویی است که حیاتی انسان است و از سوی نفس و روح به فعلیت درآمده و حفظ گردیده و ارتباط  ماندگاری در جسم برقرار نموده تا حدی که همگان آن را از ماده و جسم تلقی نموده اند و این بشکلی رایج مشهور گردیده است و فهمیده شد که ورای این است و حیات از ابتدا به تدبیر ایجاد و موجب بقا بوده و هست و خواهد بود .الخ)